“How you c it makes the difference between creation and reaction”.
Stel dat je vanavond in je bed ligt en je zou de dag ‘terugfilmen’, te beginnen bij het wakker worden, via wat je zoal gedaan hebt tot en met het moment dat je weer onder de lakens kroop. Het zal je dan opvallen dat je veel van de dag alweer vergeten bent. Er zullen nogal wat gedachten zijn als ‘oh, ja die ook… en dat ook’ waardoor de chronologie van jouw film van vandaag niet meer helemaal klopt.
Het zal je ook opvallen dat je aandacht langer blijft bij die momenten van vandaag waar je ofwel heel erg tevreden over bent of waar je juist heel erg ontevreden over bent. Die momenten waarop je, met terugwerkende kracht, anders had willen reageren dan je gedaan hebt of iets anders had willen zeggen dan je zei. Of iets anders deed dan wat voor jou werkelijk belangrijk was. Er kunnen zelfs incidenten zijn geweest waarbij je jezelf heilig voorneemt dat ’de volgende keer als er weer zo iets gebeurt, dan…’ Grote kans overigens dat als het inderdaad weer gebeurt, je reactie exact hetzelfde zal zijn, met inbegrip van je hernieuwde voornemen het volgende keer echt anders te doen.
Het ‘terugfilmen van de dag’ is een oefening waarbij je al snel zult zien dat je het overgrote deel van de dag op de automatische piloot functioneert. Niet alleen het ritueel van koffie, ontbijt en badkamer en de vaste route naar je werk, maar vooral ook de herhaling van denkpatronen en gevoel. Volkomen automatisch worden de impressies van de dag gesorteerd in ‘prettig’ en ‘onprettig’, met inbegrip van de rationalisatie ervan.
Als ik je nu zou vragen of je jezelf bewust bent, krijg ik hoogstwaarschijnlijk een “ja”. Vrijwel iedereen heeft het idee van zichzelf dat hij of zij zichzelf bewust is. Aan de andere kant kan zonneklaar worden aangetoond dat 99,9% van de mensen 99,9% van de dag op de automatische piloot functioneert en slechts bekende, ingeslepen bewegingen, gevoelens en gedachten herhaalt.
De kans dat repetitie iets nieuws oplevert is hetzelfde als het recept van stokbrood blijven toepassen in de hoop dat er krentenbollen uit de oven komen. Dat creatie iets anders vraagt, zal weinig betoog behoeven. De oneliner waar dit blog mee begint, geeft een knipoog naar ‘hoe dan wel’. Creatie begint met het vermogen om anders te kunnen gaan kijken. Met het vermogen om jezelf, anderen en je omstandigheden anders te gaan zien. Het vraagt om een zodanig bewustzijn van jezelf in je normale dagelijkse bestaan dat je gaat inzien dat je in iedere situatie een keuze hebt.
Creatie begint met een idee
Karakteristiek aan creatie is dat het begint met een idee. Karakteristiek aan mechanische reacties, aan de automatische piloot, is juist dat mensen geen idee hebben waarom ze doen wat ze doen, denken of voelen. Mechanische reacties geven slechts één voorspelbare uitkomst terwijl vanuit de ‘ideeënwereld’ meerdere mogelijke uitkomsten kunnen worden bezien. Vergelijkbaar met wat ik me door een jazzmuzikant heb laten vertellen: bij iedere noot die hij speelt ‘weet hij als vanzelf’ alle mogelijke opties voor een volgende noot en kiest er daar één uit.
Hoe zou het zijn als je ten opzichte van de dagelijkse gebeurtenissen iedere keer de keuze had uit alle mogelijke opties en zelf je reactie te kiezen? Die reactie kiezen die het best past bij wat jij graag wilt bereiken.
Het begint met het besef dat je inderdaad vrijwel de hele dag op de automatische piloot functioneert: het besef dat je jezelf vrijwel niet bewust bent terwijl je denkt dat je het wel bent. Een logische vervolgstap is dan om je eigen ‘mechanisme’ onder ogen te zien. Dit laatste vrijwel letterlijk door je bewust te worden van je lichaamshouding, gevoelens en gedachten. Door dit waarnemen, dit observeren, creëer je al een afstand tussen ‘dat wat waarneemt’ en ‘het object’. Doordat fysieke sensaties, gevoelens en gedachten ‘waarneembaar’ zijn, kun je tot de conclusie komen dat jij niet je fysiek, je gevoel of je gedachten ‘bent’. ‘Dat wat waarneemt’ is immers al minder veranderlijk dan die sensatie, gevoel of gedachte.
Het is eenvoudig om voor jezelf vast te stellen dat zolang je actief blijft waarnemen je steeds meer overzicht krijgt. Je rust kunt ervaren ongeacht de omstandigheden. Dat je meer en meer vanuit ‘de wereld van ideeën’ de betere optie kunt kiezen. En dat er hierdoor ook meer begrip en daardoor ook meer empathie ontstaat voor anderen, omdat je jezelf gemakkelijker in hun ideeën kunt verplaatsen.
Dit, en nog veel meer, leer je tijdens SelfQuest– van 7 tot en met 12 oktober. Je bent welkom.
