Bomen en bos. Hoe dan wel?
Je hoeft maar even op internet te zoeken en je vindt gemakkelijk meer dan 100 tips om van stress af te komen. Veruit de meesten daarvan zijn op zich prima, maar praktisch onuitvoerbaar. Een half uurtje per dag in het bos wandelen, daar heb je en een half uur voor nodig en een bos. Je huis ontspullen? Prima tip, maar wanneer heb je daar tijd voor en hoe snel wordt dat dan ook iets dat moet? Mindfullness? Meditatie? Chi kung? Yoga? Allemaal prachtig, maar je haasten om op tijd in de yoga-klas te zijn, haalt het effect er wel uit. Daarbij heeft het overgrote merendeel van deze oefeningen pas effect als je je aandacht erbij kunt houden. Voor veruit de meesten is ‘mediteren’ een half uurtje in gedachten zijn, associëren, analyseren en/of hopen op een ‘serene ervaring’. Het effect ervan duurt doorgaans dan ook niet langer dan de oefening zelf.
Vrijwel alle bekende tips en oplossingen komen ofwel vanuit de psychologie ofwel vanuit medisch onderzoek. De pyschologen nemen ‘het brein’ als uitgangspunt en de medici de ‘technische werking’ van stofjes en ‘hardware’. Uniek aan Counting is dat we het ‘emotionele’ brein als uitgangspunt nemen. Onze gevoelsbeleving is immers bepalend voor hoe we ons leven, de anderen daarin en de omstandigheden ervaren. Met oefeningen leren mensen hoe ze direct toegang kunnen krijgen tot hun emoties. Waardoor ze in staat zijn om deze emoties zodanig te neutraliseren dat ze geen ongewenst effect meer hebben op het gedrag. Anders gezegd: van reactie naar creatie.
Make yourself Count!
Counting is een authentieke methode die in 2002 ontwikkeld is en is ingezet als interventie bij niet medisch verzuim, zoals burn out en verwerkingsklachten bij ingrijpende gebeurtenissen. Op basis van meer dan 300 geslaagde trajecten is in 2006 een agb-code verstrekt, waardoor de verzekeraar aan deze trajecten meebetaalde. Deze methode heeft zich in de loop der jaren meer en meer verfijnd. Hoewel van oorsprong therapeutisch ingezet, was op enig moment de conclusie dat ‘effectief omgaan met zelfbeleving en emoties’ een aan te leren vaardigheid is. Een vaardigheid die vrijwel iedereen zich in drie weken kan aanleren.
De essentie van Counting is een leren van een drietal oefeningen. Voldoende beheersing van de eerste oefening is een voorwaarde is voor de tweede, zoals de tweede dat voor de derde is. De eerste oefening is gericht op het regie voeren over wat er in je hoofd gebeurt: stoppen met gedachten die je liever niet zou hebben en stoppen met piekeren. In plaats daarvan wel een verbeterd concentratievermogen. De tweede oefening bouwt daar op verder en met de derde oefening is het verhaal compleet. Deelnemers hebben dan de vaardigheid om onnuttige stress zowel tijdig te detecteren en het direct ‘te neutraliseren’ waardoor ze een keuze krijgen in hun respons op wat er in de omgeving gebeurt.
De oefeningen zijn uitvoerbaar op ieder mogelijk tijdstip en zelfs tijdens de normale dagelijkse bezigheden, zelfs zonder dat anderen daar overigens iets van merken.
Wat we weten:
Als HR-professional zal het geen nieuws voor je zijn als ik beweer dat ‘stress’ meer en meer onder de aandacht komt. We kennen de cijfers: meer dan 70% van arbeidsuitval is het gevolg van stressgerelateerde klachten. We weten wat een burn out kost. We weten dat als het verzuim hoger is dan 3% er iets mankeert aan de cultuur en werksfeer. We weten zelfs heel veel van hoe stress ontstaat en wat de gevolgen kunnen zijn. De cijfers en statistieken zijn bekend. Toch is de werkelijke schade van onverwerkte stress niet in geld uit te drukken. Gederfde levensvreugde laat zich niet per uur en niet per kilo meten.
Het is ook geen geheim dat medewerkers die last hebben van stress nog meer stress krijgen uit angst dat het management erachter komt. Last hebben van stress of onzekerheid gaat slecht samen met het ideale zelfbeeld en al helemaal slecht samen met het beeld dat een gemotiveerde en goed opgeleide werknemer van zichzelf wil laten zien.
Wat nog heel veel mensen denken, maar wat niet waar is:
Er zijn nogal wat misvattingen over stress. Eén ervan is dat stress juist goed is. Het is bon ton om tegen je vrienden en vriendinnen te kunnen zeggen dat je het zo druk hebt, dat het je bijna boven het hoofd groeit, maar dat je het wel aankunt. Dit is echt een verkeerde vertaling van het idee ‘stressbestendig’. Opscheppen over hoeveel stress je aankunt, is vergelijkbaar met opscheppen dat je twee pakjes sigaretten per dag rookt.
Een andere misvatting is dat last hebben van stress betekent dat er iets aan je mankeert. De Nederlandse cultuur van “doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg” brengt nu eenmaal met zich mee dat spanningsklachten of energieklachten associaties oproepen van geestesziekten en gebreken. Mensen willen nu eenmaal niet voor gek versleten worden. Daarbij is het – zeker voor de jongere generaties – belangrijk om een zo positief mogelijk zelfbeeld te hebben. Daarbij is het zeer menselijk om onze ‘duistere kant’ liever niet aan anderen te laten zien. Dit is dan ook de reden dat veel mensen de klachten zo hoog laten oplopen dat het tot fysieke klachten leidt, waarna de huisarts of medisch specialist de schade moet verhelpen.
Een derde belangrijke misvatting is dat stress ongevaarlijk is, als je het maar op tijd compenseert. Hierbij opgemerkt dat het aantal compensatiemogelijkheden schier oneindig is: textieltherapie, weekend weg, sporten in het weekend, vakantie, eens per twee weken naar de sauna of een avond Netflix. Om nog maar niet te spreken over de wat meer riskante compensaties als excessief drinken en (al dan niet legale) geestverruimende supplementen waardoor iemand zich weer even beter voelt.
Er zijn niet alleen misvattingen over stress. Er zijn ook misverstanden over ‘hoe kom je er van af’. De vele honderden tips die overal op internet of in de populaire bladen te vinden zijn, zijn praktisch onuitvoerbaar. Natuurlijk is het fantastisch om iedere dag een half uur over het strand of door het bos te wandelen, maar voor de meeste mensen is dat inderdaad niet meer dan fantasie. Het normale dagelijkse leven van het merendeel van de werkende mensen, zeker als ze kinderen hebben, komt neer op een strakke agenda waarin dat “half uurtje voor jezelf” niet voor half 10 ’s avonds is in te plannen. Hooguit een aflevering Netflix, tanden poetsen en morgen loopt om 0600 de wekker weer af.
Stress is nuttig als die energie ook direct omgezet kan worden in actie. Zoals een atleet de hormonale werking van stress nodig heeft om tot een topprestatie te komen. Onverwerkte stress is echter schadelijk en gaat in het lichaam rondzingen. Het maakt daarbij niet uit of dat als gevolg is van een acute stressvolle gebeurtenis of dagelijkse stress. Met als direct gevolg dat ons heldere denken niet meer zo helder is, concentratievermogen verdampt en we beslissingen nemen die we in rede en redelijkheid nooit genomen zouden hebben of gedrag vertonen waar we ons later voor schamen. Daarbij levert stressgedrag ook vaak een kettingreactie op: iemand die gestrest doet, brengt die stress over op anderen zoals één geschrokken paard de hele kudde op hol laat slaan. Lastig daarbij voor ons is dat we ons vaak niet bewust zijn van die stress, terwijl we de fysieke reacties wel vertonen.
Kortom: Het is veel meer effectief om onnuttige stress net zo snel weer kwijt ter raken. Het leven ziet er daardoor zonniger uit, je wordt leuker voor jezelf en daardoor ook prettiger in de omgang met anderen. Je veerkracht neemt toe en de kans dat stress tot fysieke klachten leidt wordt substantieel kleiner.
