rob

‘Although we do not realize it necessarily, we live our lives by meaning’ (Maurice Nicoll)

Als je iets meemaakt waardoor je omstandigheden ineens veranderen, kun je een tweedeling maken in ‘voor’ en ‘na’. Voordat je carrière maakte, voordat je kinderen kreeg, voordat je…. (vul maar in). Iedere verandering in je omstandigheden betekent een verandering in ‘meaning’, in wat je belangrijk, betekenisvol, waardevol en zinvol vindt. Met inbegrip van de beleving van je eigen ‘meaning’. Minder bekend is dat deze veranderingen van ‘meaning’ ook een natuurlijk proces volgen: het proces van levensfasen. De meest belangrijke fase begint zo rond het 49ste jaar.

Vrijwel iedereen merkt het zo rond zijn 49ste. Er verandert iets in de beleving van ‘ik’ en de wereld. De buitenwereld lijkt z’n glans te verliezen. Je hebt steeds minder zin om naar verjaardagen of feestjes te gaan. Je carrière is op z’n hoogtepunt, je kinderen zijn aan t studeren en hebben (behalve geld, mag ik je auto lenen en mag ik mijn vuile was hier neer gooien) ook niet zoveel meer van je nodig. Het is een fase waarin je je gaat afvragen waar je leven nou echt over gaat. Steeds vaker ben je bezig met vragen over de zin en betekenis van het leven in z’n algemeenheid en dat van jezelf ik het bijzonder. En met de bekende vraag waar je maar geen antwoord op kunt vinden: ‘wat nu?’
Zo rond je 49ste merk je dat je ‘waardepakket’ verandert. Wat ‘vroeger’ belangrijk was, wordt triviaal. Je lichaam verandert, je kunt niet meer ongestraft een nacht doorhalen, je conditie en lenigheid nemen af en er groeien ineens haren op plekken waar je ze nooit eerder hebt gezien. Het besef van je eigen sterfelijkheid wordt groter, veelal geactiveerd door het verlies van een dierbare (zeker als dat een leeftijdgenoot is). De meest wezenlijke verandering is dat wat er zich om je heen afspeelt in de buitenwereld steeds minder belangrijk lijkt en dat wat er zich in jou afspeelt, in je binnenwereld, steeds belangrijker wordt.

Het lastige is dat de gewoonten die je de afgelopen 50 jaar hebt aangeleerd, gewoon doorgaan. Je ziet jezelf dingen doen terwijl die steeds minder waarde meer voor je hebben. De waarde en betekenis van de dingen en mensen in je omgeving verandert, vriendschappen gaan uit als een nachtkaars. Je waarden zijn aan ’t schuiven, maar je gewoonten belemmeren het zicht er op. Nieuwe waarden en oude gewoonten gaan slecht samen, wat als eerste te merken is aan een onduidbaar ongenoegen. Frustratie, ergernis en stress nemen toe, zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor is.
Vrijwel alles dat iemand de eerste 50 jaar van z’n leven doet, heeft te maken met het effectief kunnen omgaan met de buitenwereld. Het aanleren van talloze vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling is gericht op het adequaat omgaan met de levensomstandigheden. De plattegrond en werking van die ‘buitenwereld’ is wel bekend, en is gebaseerd op de Newtoniaanse natuurkunde van actie en reactie, van oorzaak en gevolg. Best logisch.

Maar ‘waarde’, is niet logisch. Waarde is subjectief en variabel. Wat vandaag belangrijk is, kan morgen triviaal zijn. Je gewoonten waren adequaat voor de waarden die je had, niet voor de waarden die nu opkomen. Waar ontleen je je waarde aan als je je waarde niet meer kunt relateren aan de waarde die de buitenwereld aan je toekent? Wat geeft werkelijk betekenis aan jezelf en aan je leven?
Bij 50 begint het leven… Lekker dan. Goed beschouwd ben je als 50-er net zo onbeholpen in je binnenwereld als dat je 50 jaar geleden in de buitenwereld was. Afhankelijk van anderen voor je voedsel, warmte en veiligheid en geen idee hoe de wereld om je heen in elkaar zat. Welkom terug, aan de rand van je binnenwereld. Een nieuwe periode van leren, maar nu over jezelf.

Veranderingen in je leven en van levensfase zijn wezenlijk veranderingen in ‘meaning’. En dat vraagt om bijstelling. Om een update. Als je je doelloos of leeg voelt kan het daarom zinvol zijn jezelf eens af te vragen hoe dit bij jou zit en wat voor jou nu echt belangrijk is. Waar jij je eigen betekenis aan ontleent. En wat nu jouw waarden zijn. Dit geeft richting en helpt nieuwe keuzes te maken. Het geeft inzicht en rust. Eigenlijk moet je het zien als het opnieuw instellen van je innerlijk kompas na je 50ste. Klaar voor nieuwe ontdekkingen en avontuur maar nu in je binnenwereld.

Wat nu? Zoals anderen je wegwijs hebben gemaakt in de buitenwereld, zo kan ik je wegwijs maken in je binnenwereld. Door je aan te geven waar je naar moet kijken, niet naar wat je zou moeten zien. Tijd voor een paar inspirerend gesprekken waardoor je zicht krijgt op hoe ‘zinvulling’ er nu voor jou nu uitziet? Je weet me vast te vinden via foon, app, mail of pb.

‘Hoe komen we aan ons karakter?’.
Deze fijne vraag kreeg ik gisteren tijdens een training.

En zo legde ik het uit:

We hebben allemaal een wetenschapper, een atleet en een kunstenaar in ons. Het individuele en unieke karakter dat je hebt is het gevolg van de verhouding tussen deze drie. Ze zijn namelijk niet alle drie even sterk. Bijzonder is dat ze alle drie gebruik maken van een ander hersensysteem, dat ze alle drie volkomen andere verlangens en behoeften hebben en… dat ze elkaar onderling eigenlijk niet kennen. Als een van deze drie de regie voert over wat we willen en doen zijn we er bovendien heilig van overtuigd dat we dat ook werkelijk ‘zijn’ op dat moment. Dit laatste is misschien nog wel het moeilijkste te begrijpen.

Het is je vast wel eens overkomen dat je een bijzonder goede plek hebt gevonden om iets belangrijks te bewaren en je later geen flauw idee meer hebt waar dat was. Of dat je naar de winkel ging en vervolgens thuiskwam met van alles en nog wat, behalve dat waarvoor je deur uitging. Of dat je jezelf heilig hebt voorgenomen om iets te gaan doen en dat vervolgens volkomen vergeet! Dit zijn allemaal voorbeelden die erop duiden dat de wetenschapper, de atleet en de kunstenaar om beurten en ad random de regie voeren over jouw leven en dat er maar weinig onderlinge afstemming is.

Deze afwisseling in persoonlijkheden geeft aan dat we onszelf eigenlijk niet als een geheel kunnen zien maar als een samenstelling van drie figuren die afwisselend de baas zijn. En dat is in het begin een wat onwennig idee omdat we ons ‘ik’ altijd als onveranderlijk hebben beschouwd. Echter, als je jezelf wilt leren kennen en je jezelf vervolgens gaat bestuderen, zul je er al snel achter komen dat er van deze innerlijke verdeeldheid werkelijk sprake is en deze je op allerlei manieren parten speelt. Bij ongeveer alles waarvan je achteraf zei ‘had ik maar…’ stond op dat moment niet de juiste figuur aan het roer.

Een korte kennismaking met de wetenschapper, de atleet en de kunstenaar:

De wetenschapper in je wil kennis van de omgeving. Deze wordt dan ook al snel na de geboorte actief gemaakt en leert onderscheid te maken tussen de verschillende objecten en fenomenen in de omgeving. De wetenschapper wil die omgeving begrijpen, doorgronden en kunnen verklaren. Dominante verlangens zijn dan ook: orde, structuur, overzicht, kennis, willen weten hoe iets werkt. De wetenschapper wil graag verbanden zien. Logica, rede, deductie en analyse horen daarbij.

De atleet in je is gericht op fysieke actie en fysiek welzijn. De atleet wil bewegen, spelen, onderzoeken door ervaring, grenzen verkennen en grenzen verleggen. De atleet wil zich gezond en fit voelen. Dominante verlangens zijn dan ook voeding, uitdaging, seksuele expressie, fysieke integriteit, sport en spel. Discipline, weerstand, kracht, ontspanning en voeding horen bij de verlangens van de atleet.

De kunstenaar in je is de meest complexe. Complex doordat de verlangens van de kunstenaar tegengesteld kunnen lijken. De kunstenaar wil uniek en authentiek zijn, maar ook ergens deel van uitmaken. De kunstenaar wil anderen beroeren maar daar zelf onaangedaan over zijn. De kunstenaar zoekt erkenning maar zal deze ook afwijzen. De kunstenaar is degene met de onvervulde verlangens… de clochard, de dromer, de idealist, de zoeker.

De specifieke mix van deze drie is je karakter. Hierbij zijn dan een aantal mogelijkheden, waarbij er één dominant is en de andere twee ondergeschikt. Zou je ze een letter geven dan zijn de mogelijke combinaties abc, acb, bac, bca, cab en cba. Met nog drie extra mogelijkheden waarbij de twee ondergeschikten even sterk zijn. In totaal zijn er dan 9 mogelijke karaktertypes te onderscheiden.

Een voorbeeld uit eigen keuken:
Bij mij is de atleet dominant: ik ‘moet’ bewegen. Als ik niet kan bewegen, zoals nu door een blessure, wordt mijn atleet chagrijnig. Mijn wetenschapper is duidelijk in dienst van de atleet. Zeker in mijn sportperiode was dat volkomen duidelijk. Ik wilde alles weten van trainingsleer, van voeding en van techniek. Was specialist in het maken van schema’s, trainde 21 keer per week en was vooral bezig met progressie. Op zoek naar mijn grenzen en het verleggen daarvan. En daarna waren het vooral bewegingsoefeningen waar ik me in verdiept heb: chi neng, movements, golf, lange wandelingen, het liefste iedere dag even een uurtje fietsen en eigenlijk liever iets meer. Mijn kunstenaar is (was) het ondergeschoven kind. Bij elkaar genomen is een ‘perfectionistisch trekje’ in mijn karakter dan ook opvallend. Het kan altijd beter, sneller of efficiënter. “Doe het op mijn manier, doe het in één keer goed” en ik kan mijzelf nog steeds vrij gemakkelijk ‘onder discipline zetten’ om een of andere oefening te doen en vol te houden.

Als ik ‘mijn karakter’ als basis neem in relatie tot persoonlijke ontwikkeling, dan kan ik gerust stellen dat de atleet doorgaans op de voorgrond staat en de kunstenaar vrijwel uit beeld is. Als ik dan iets wil verbeteren aan mijzelf, zal ik de grootste progressie kunnen bereiken door mijn kunstenaar meer op de voorgrond te zetten. De zwerver, de bohemien die altijd schuil ging achter de samenwerking tussen de atleet en de wetenschapper. Nog meer fysiek oefenen zal weinig nieuwe ervaringen toevoegen. Mijn verborgen potentieel zit vooral in het verbeteren van het contact maken met mijn gevoel en emoties. Dit inzicht was dan ook de aanleiding om me ruim 15 jaar geleden bezig te gaan houden met ‘mijn kunstenaar’.

Verdergaande persoonlijke ontwikkeling begint dus in de eerste instantie met het leren herkennen van de atleet, de wetenschapper en de kunstenaar in jezelf en hoe deze zich tot elkaar verhouden. Dan je ‘ondergeschoven’ kwaliteit sterker maken. Als bijvoorbeeld je wetenschapper al dominant is, zal meditatie je in verhouding weinig opleveren. Als je eenmaal weet welke hoofdrolspeler bij jou dominant is dan ligt jouw verborgen potentieel vooral in het ontwikkelen van de zwakste van deze drie. In je verborgen potentieel liggen ongekende mogelijkheden besloten die leiden tot een volwaardig leven vol VIBE. Vol veerkracht, inspiratie, balans en energie.

Wil jij meer inzicht krijgen in jezelf en ben je nieuwsgierig hoe dit precies bij jou zit? Stuur dan een pb of een mail.