Verstoorde harmonie: van frustratie naar inspiratie

Is covid-19 de zwarte zwaan die een einde maakt aan de kapitalistisch gedreven economie? Zijn de berichten overdreven? Vertrouwen we de politieke leiders nu wel, ongeacht hoeveel eerdere verkiezingsbeloften ze gebroken hebben? Zijn de maatregelen te streng of juist nog niet streng genoeg? Iedereen zal er zo een mening over hebben, maar wat je er ook van vindt, de consequenties zijn voor iedereen hetzelfde. Lege schappen, afstand houden, fysieke sociale omgang zoveel mogelijk mijden en vrijwillige quarantaine als je griepverschijnselen hebt.

Dat de wereld om ons heen in een paar weken tijd volkomen anders functioneert dan we gewend zijn, is een feit. En als feit per definitie neutraal. Ook bij dit feit geldt dan dat het enige dat wezenlijk belangrijk is, de betekenis is die je aan dit feit geeft. Wezenlijk heb je  maar twee mogelijkheden: het leidt tot frustratie of tot inspiratie.

Naast de veranderbare persoonlijke beleving, speelt ook dat iedere disharmonie streeft naar harmonie. Als er iets in de omgeving verandert, vraagt dat om aanpassing aan die nieuwe situatie. Hier speelt de wet van kuiken een rol: je krijgt een kuiken nooit meer terug in het ei. Je krijgt het ontsnapte virus ook niet meer terug in het laboratorium.

De kunst is dan om van frustratie naar inspiratie te komen. Mokken, hamsteren en rebelleren door toch onnodig naar buiten te gaan, zijn uitingen van frustratie. De omstandigheden nu vragen, eisen zelfs, een verandering van onze gewoonten. En we hebben al veel vaker ervaren dat als er iets is dat lastig te veranderen is zonder dat daar een verwachte beloning tegenover staat, dat dat onze gewoonten zijn.

Oplossing volgens het enneagram:

In het enneagram staat punt 9, boven aan de cirkel, voor harmonie. In het psychologisch model is harmonie het dominante verlangen van ‘de bemiddelaar’. Dominant in die zin dat wanneer deze bemiddelaar disharmonie ervaart dit een acute – onbewuste – stressreactie oplevert. Deze voorspelbare gedragsverandering wordt zelfverdoving genoemd. De 9 dissocieert, de bewegingen vertragen, de glimlach blijft maar de aandacht is vertrokken. De bemiddelaar is dan ook zeer goed in staat om – midden in het tumult – een boek te pakken en uiterlijk onaangedaan een uurtje te gaan zitten lezen. Alsof er niets aan de hand is.

Bij gebruik van het enneagram als procesmodel, noem ik het punt 9 het punt van fragiele harmonie. Harmonie is de staat waarin je kunt beschikken over alles dat je nodig hebt, waarbij alles ‘als vanzelf’ gaat. Op basis van het feit dat alles op een of andere manier effect heeft op elkaar, bestaat deze harmonie dan ook slechts zo lang als de omstandigheden onveranderd blijven. Zodra de omstandigheden veranderen, wordt er een aanpassing gevraagd. Het proces schuift van 9 naar 1. Dit punt 1 staat dan ook voor verlangen en perfectie: iets functioneert niet (meer) optimaal en moet dus aangepast worden. Dit is het pad van evolutie: van 9 naar 1 zoals de do naar re verschuift en via de andere noten een nieuwe do bereikt.

Waar evolutie een mogelijkheid is, is devolutie dat ook. Het proces gaat dan neerwaarts van 9 naar 8. Niet geheel toevallig is de dat de stressreactie van de 8 ‘ontkenning’ is. Net doen alsof er niets aan de hand is, thuisfeesten organiseren, met z’n allen hardlopen in het Vondelpark of naar bos en strand. Onzin allemaal, griepjes komen zo vaak voor en iedere winter sterven daar mensen aan, vooral ouderen. Drukte om niets. Ironisch genoeg zijn dit dezelfde mensen die aan het hamsteren slaan. Dat hier sprake is van een stressreactie hoeft niet meer betoog dan dat het gezonde verstand even uitgeschakeld is. Gelukkig hebben die mensen voor jaren WC-papier, wat dan wel weer handig is als ze in de shit zitten. Aan de andere kant zijn dit dan wel weer de mensen die bijdragen aan de groepsimmuniteit. (En neen, dit weegt niet op tegen het risico dat de zorg niet meer kan zorgen)

De eerder genoemde ‘zelfverdoving’ van de 9 is de andere zichtbare reactie. Karakteristiek bij de bemiddelaars is dat ze wel gevoelig zijn voor autoriteit. We blijven binnen, vermijden zoveel mogelijk fysiek sociaal contact en doen moeite om niet te hamsteren, al nemen we voor de zekerheid wel iets extra mee. Wel is hier nog veranderweerstand in die zin dat gemeend wordt dat dit wel weer over gaat en dat we binnenkort weer teruggaan naar hoe het was. Die kans is in rede en redelijkheid echter niet zo heel erg groot. De scholen zijn nu nog maar een week dicht en we zitten daarmee feitelijk nog maar aan het begin van de werkelijke verandering.

Hoewel duidelijk verschillend in reactie, blijft een stressreactie een stressreactie. Blijven hangen in 9 brengt net zo min progressie als ontkennen in 8. Om die progressie wel te veroorzaken zal het proces naar 1 moeten, het punt van waarden, overzicht, strategie en verbetering. Het punt 1 heeft letterlijk een lijntje naar de punten 7 (resultaat) en 4 (creëren). Oftewel de combinatie van ‘het ideale plaatje’ en ‘doen wat kan’. Het ideale plaatje is een toekomstbeeld en vraagt om inspiratie. Karakteristiek aan inspiratie is dat het van binnenuit komt, de geniale inval, de oplossing die ‘uit het niets komt vallen’. Vervelende bijkomstigheid van inspiratie is dat het niet op afroep beschikbaar is.

Inspiratie is nauw verbonden met een innerlijk bewustzijn. Een bewustzijn die altijd wel aanwezig is maar die we niet kunnen ervaren zolang we geïdentificeerd zijn met zintuiglijke waarnemingen, onze eigen gedachten of onze eigen emoties. En neen, inspiratie is ook niet op je telefoon of op sociale media te vinden. Om inspiratie de kans te geven je te bereiken zul je stil moeten zijn. Stil zijn door allerlei fysieke sensaties, mogelijke emotionele staten en gedachten te laten zijn voor wat ze zijn. ‘Gewoon’ toekijken, nergens in meegaan, nergens op reageren. Alles mag er zijn en alles dat je kunt waarnemen, kun je niet zijn.

Een klassieke oefening hiervoor is om 48 minuten te gaan zitten en niets te doen. Rechtop zitten zonder rugsteun is van harte aan te raden. Zet een timer en ‘just watch’ (klinkt vriendelijker dan ‘bekijk het’). Merk op dat ademhaling gebeurt, dat fysieke sensaties gebeuren, dat zintuiglijke waarneming gebeurt, dat gedachten gebeuren, dat… alles… gebeurt. Als je vermogen om toe te kijken wat toeneemt, kun je opmerken dat er ‘achter’ het toekijken een andere kwaliteit aanwezig is (geef het geen naam!), hier is de ingang naar inspiratie.

Zoals het geweest is, is het geweest. Ook dit kuiken krijgen we niet meer terug in het ei. Wat ondertussen wel opvalt is dat het milieu er wel bij vaart. De luchtvervuiling neemt sterk af, het water in Venetië is helderder geworden en het zou me niet verbazen als de CO-2 uitstoot nu zo laag is geworden dat de 100-km maatregel kan vervallen, ondertussen de wegen en het spoor repareren, weer huizen kunnen bijbouwen en de boeren weer gewoon kunnen doen waar ze goed in zijn.

Vanaf 30 maart is er tweewekelijks op maandagavond van 2000 tot 2100 een online bijeenkomst. Q & A, tips, oefeningen om de kans op inspiratie te vergroten en ‘op afstand onder elkaar zijn met gelijkgestemden’. Als je wilt deelnemen stuur dan een mail aan robdebest@mac.com

Stress verkopen

Langzaam maar zeker maakt het vakantiebruin weer plaats voor “wat wil ik dit jaar nog bereiken?” Wat rest er nog van de schone voornemens van januari en wat moet er nog gebeuren om straks – met kerst – tevreden op 2018 terug te kijken?

Reken even mee: Effectief zijn er vanaf september nog maar drie maanden tot het einde van het jaar. Voor je het weet is het begin oktober, kwartaalcijfers 3ekwartaal en effectief nog maar anderhalve maand om ‘het te halen’. De rest van de tijd gaat op aan voorbereidingen voor kerst, nabesprekingen van de vakanties en aan vergaderingen en… teambijeenkomsten over hoe belangrijk het is dat ‘we’ het dit jaar gaan halen. ‘We’? Of zijn het vooral de managers die zich daar druk over maken. Voor wie is het realiseren van wat in januari bedacht is, werkelijk belangrijk? Juist… het management. De mensen die zich straks moeten verantwoorden over wat anderen onder hun verantwoordelijkheid hebben gedaan.

Vanaf nu is de kans op najaars-stress bij managers dan ook sterk aan het toenemen. Daar is op zich niets mis mee, ware het niet dat het zeer gebruikelijk is om deze stress te verkopen of op z’n minst te delen met het team. Managers die gaan denken over ‘hoe wel’ en ‘hoe nu’ en dan al snel uitkomen op het inplannen van motivatiesessies, al dan niet extern begeleid. Managers die van alles gaan bedenken waardoor mensen feitelijk van het werk worden gehouden. Dit onverlet de goede intenties en in overeenstemming met actuele managementliteratuur. Hier schuilt dus een extra gevaar voor die managers die zich in de vakantie hebben bijgelezen in de top 10 van managementboeken.

De meest voorkomende stressreactie bij managers is dat zij die stress aan hun team ‘verkopen’. Ze gaan bedenken wat er nog moet gebeuren en wat daarvoor nodig is, ze gaan slimme plannen maken, ze zoeken naar een trucje. Wat ze ook bedenken, de kans is groot dat zij niet zelf de uitvoerders zijn van wat ze bedacht hebben. Wat ze ook bedenken, de druk om de resultaten te behalen wordt verlegd naar de mensen die dat resultaat moeten realiseren. Omdat het iets nieuws is dat moet worden toegevoegd, is de kans dan ook groot dat er een externe deskundige wordt ingeschakeld die het jaar moet helpen redden.

Bij het inschakelen van externen valt nog iets aardigs op: hoe groter het belang van de manager des te beter de reputatie – en hoger het tarief – van die deskundige. Dit draagt dan weer bij aan de verdediging “we hebben er alles aan gedaan, wat mogelijk is” ingeval de resultaten niet behaald worden en de manager zich moet verantwoorden.

Je kunt als manager van alles bedenken en van alles doen, maar er is één zeer belangrijke optie die veelal over het hoofd wordt gezien. De optie om te ‘laten’. Vaak is het juist onhandig om het team – juist in deze periode – van het eigenlijke werk te houden met goedbedoelde maar onnodige trainingen en teamsessies. Het is dan beter om ze ‘te laten’. De kunst van het laten is, zeker als je een manager bent met een sterke drive en ambitie, niet altijd eenvoudig maar wel noodzakelijk om in je repertoire te hebben.

‘Laten’ is die fase in een proces waarin de transformatie plaats vindt. Bij een bakker is dat helder: als het beslag in de oven staat, blijf je er met je vingers vanaf en bewaak je de condities waardoor het beslag in brood verandert. In die fase nog willen ‘doen’, werkt frustrerend en negatief op het resultaat. Vertaald naar andere bedrijfstakken is deze fase het moment dat de medewerkers ongestoord en onder de optimale condities kunnen doen waar ze goed in zijn.

Juist als de tijd begint te dringen, zou het mij niet verbazen dat het overgrote deel van de mensen desgevraagd zal aangeven dat zij het liefst in alle rust en vertrouwen hun werk kunnen doen. Gewoon datgene doen waar ze competent in zijn en plezier uit halen. Zonder de afleiding van ‘even een tandje erbij zetten’, in welke vermomming dan ook. Ik raad dan ook iedere manager aan om eens de vraag te stellen: “Wat zou ik voor jou moeten laten, waardoor je met meer voldoening en rust je werk kunt doen?”

Toegegeven, het kan lastig zijn om te (leren) laten. Het zit nu eenmaal niet in de lijn van ambitie en actiebereidheid die voor de meeste managers juist karakteristiek is. Weten wanneer te doen en weten wanneer te laten is waar veel managers – veelal onbewust – mee worstelen. Wanneer doen, wanneer laten? Op basis waarvan maak je die keuze? Hoe zorg je er dan voor dat je effectief omgaat met je eigen stress? Ik ontkom niet aan een vergelijking met de Olympische Spelen, waarbij ik ook veel coaches in actie heb gezien. Als manager ben je zo’n coach: je specialisten staan in het veld, zij moeten het doen. Vanaf de zijlijn zul jij je bijdrage moeten leveren: weten wanneer je wat moet zeggen en weten wanneer je juist stil moet zijn, kan het verschil maken in de uitkomst van de wedstrijd.

Weten wanneer te doen en weten wanneer te laten. Waardoor jij en je team straks – met kerst – terug kijken op succesvol 2018. Dat dan wel met een lichte verbazing dat het eigenlijk veel gemakkelijk ging dan iedereen dacht.

Even een extra zetje nodig naar ‘hoe doe je dat?’ Bel, mail of app me voor een afspraak.

Heel Amersfoort telt…

‘COUNTING’

een interactieve en persoonlijke lezing over stress  

Je kent het wel. Dat gevoel van onzekerheid, frustratie, teleurstelling, schaamte, schuld, boosheid en allerlei andere emoties. Je hoofd loopt over van gedachten. Het vreet je op en het kan zelfs ten koste gaan van je levensvreugde.

Je hebt STRESS!!!

Hoe kom je eraan? En hoe raak je het kwijt?

In anderhalf uur geeft Rob de Best antwoorden op deze vragen in de interactieve presentatie over ‘Counting’. Je mag dit natuurlijk missen, maar je mag jezelf ook eens laten meetellen. Een bijzondere bijeenkomst op een bijzondere plek met een bijzondere man. Je bent van harte welkom.

 

Datum:          Vrijdag 7 september

Locatie:               Tejaterthuis – Nieuwstraat 17, 3811 JX Amersfoort

Aanvang:             19.30 – 21.00

Vergoeding:        20,-(inclusief koffie en consumptie)

Voor reserveringen bel of ‘app’ naar 0653 266 360 of mail naar robdebest@mac.com

Rob over stress en ‘counting’

‘…Stress geen ziekte, het is een gebrek aan vaardigheden. Gelukkig kun je vaardigheden leren net als fietsen. Daar was ook geen ‘truc speciale’ voor nodig, maar oefening. Ik bied een drietal oefeningen die vrijwel iedereen in korte tijd kan leren. Het is praktisch en eenvoudig. Je hoeft er niet eerder voor op te staan, nergens naar toe en je hebt er geen attributen of speciale kleding voor nodig hebt…’

‘…Mindfulness, meditatie of cognitieve therapie werken vooral via het “mentale brein”. Yoga, chi neng en bewust wandelen werken met name via het “fysieke brein”. Counting richt zich op het ‘emotionele brein’ en de samenwerking van alle drie de breinen tegelijkertijd…’

 

Over Rob de Best:

Al meer dan 15 jaar houdt Rob zich bezig met de thematiek van stress of beter de balans tussen lichaam, denken en gevoel. Hij heeft meerdere publicaties op zijn naam staan, was werkzaam als therapeut voor mensen met extreme trauma’s en is coach voor organisaties. Al deze ervaringen, praktische onderzoek en ontdekkingen over zichzelf hebben hem deze methode geleerd. Ook Rob heeft leren fietsen. Meer info over hem, Counting en wat anderen ervan vinden op www.debestconsult.com

 

Vakantieperikelen 5/21 – de riskmanager

Vakantie kan een bron van zorgen opwekken als je gaat bedenken wat er allemaal mis kan gaan. Onderweg, daar en onderweg terug. Ik bedoel niet de in te calculeren ongemakken zoals vanaf Lyon langzaam achteraan sluiten, de gehorigheid van je hotelkamer en de handdoekenrace ’s morgens voor het ontbijt. Ik bedoel de ‘doemscenario’s’ die beginnen met ‘wat nu als…’

In ons brein zit iets dat ervoor gezorgd heeft dat de homo sapiens als soort een succes is geworden; althans kwantitatief bezien. Iets dat beducht is op gevaar en dat de omgeving scant op dreiging. Hierbij geldt dat alles dat niet als ‘veilig’ gelabeld is, per definitie onveilig is en dus een verhoogde staat van stress oplevert. Aangezien vakantie juist niet alledaags en routinematig is, wordt dit breindeel heel actief en gaat dingen bedenken die beginnen met ‘wat nu als…’ gevolg door een scenario waarvan je juist niet wilt dat het gebeurt.

Soms zijn die plaatjes en filmpjes van wat er mis kan gaan, zeer hardnekkig. Zelfs als de waarschijnlijkheid dat zoiets gebeurt statistisch verwaarloosbaar is, dan nog is er dat stemmetje van ‘ja,maar… je weet maar nooit’. En het kan zelfs problematisch worden als je ook nog gelooft dat het waar is. Je komt dan al snel in het gebied van ‘worrying is praying for what you don’t want’.

Deze tip is tegen ongewenste plaatjes en hardnekkige onnuttige gedachten. Je zult al gemerkt hebben dat het niet helpt om de gedachte niet te willen hebben. De gedachte is er, als een dreinende kleuter die aandacht wil. Wat beter werkt is om eerst de gedachte te erkennen. De risicogedachte geeft immers alleen maar aan dat je instinctieve brein prima functioneert. Zie het plaatje als een presentatie van je interne riskmanager: betrokken en neutraal. Erken dat het inderdaad zou kunnen gebeuren, maar dat je ervoor kiest om… En maak dan een alternatief plaatje van hoe je wel wilt dat het gaat. Zet tenslotte deze twee scenario’s naast elkaar en maak een keuze voor wat jij wilt.

vakantieperikelen 4/21 de telefoon-tip

De tip vooraf: laat je smartphone thuis. Neem desnoods een eenvoudige telefoon mee met alleen bel- en sms-functie.

Vakantie impliceert een verandering in je dagelijkse gewoonten en routines. Maak van die verandering gebruik om eens iets anders te doen dan regelmatig te controleren of er berichten of mailtjes zijn. Ook wetenschappers zijn het er over eens dat ‘continue bereikbaarheid’ stressverhogend werkt. Het zorgt voor een verhoogde waakzaamheid, zoals onze voorouders op de savanne alert moesten zijn voor gevaar. Met als gevolg dat het hele hormoonsysteem in werking is terwijl er – juist nu – helemaal niets van je gevraagd wordt.

Als je het moeilijk vindt om je smartphone uit te laten, vraag je dan eens af wat je nu werkelijk mist. Mail van het werk? Nee, want je hebt vakantie. Nieuwsberichten? Is het werkelijk interessant wat er in de wereld gebeurt? Over het algemeen is het geen ‘leuk’ nieuws. En, feitelijk is er ook nooit echt nieuws. Er zijn mensen die even belangrijk zijn omdat ze iets gedaan of nagelaten hebben waarvan andere mensen iets van ‘ohhh’ hebben. Maar het is nooit origineel. Alles waarmee iemand het nieuws kan halen is al eerder nieuws geweest en zal nog wel een keer nieuws worden. Tegen de tijd dat je terug bent, is het allemaal oud nieuws en halen weer andere mensen (even) de voorpagina. Niets nieuws.

Wat je nog meer zou kunnen missen zijn berichten op social media. Het is natuurlijk heel belangrijk om je eigen vakantiefoto’s er op te zetten en bijna net zo belangrijk om de vakantiefoto’s van anderen te zien. En om te kijken hoeveel likes het oplevert. Stop it! Alle mensen die niet met je op vakantie zijn, zijn nu even minder belangrijk dan de mensen waarmee je wel op vakantie bent. Vrijwel niemand is werkelijk geïnteresseerd in je vakantieplaatjes. En het is veel aardiger om met de mensen die wel willen weten wat je op vakantie hebt uitgespookt, na je vakantie een afspraak te maken en bij te praten. Niet digitaal, maar echt elkaar zien. Glaasje wijn, hapje eten en verhalen uitwisselen.

Als je echt bereikbaar moet zijn, dan kunnen mensen je bellen op de – voor het moment in ere herstelde – nokia 6110. Je weet wel, dat ding dat je de hele vakantie niet hoeft op te laden en nog best goed tegen stuiteren kan. De vele manieren om berichten te sturen hebben ervoor gezorgd dat de drempel om te bellen wat hoger is geworden. Maak daar slim gebruik van.

N.B. Voor slimmeriken: dit geldt natuurlijk ook voor je laptop en tablet…

vakantieperikelen 3/21 human being or human doing

Vakantie… ontspannen… bijkomen… Voor sommige mensen is juist dat ‘niets hoeven’ best lastig. Je bent 49 weken per jaar in de routine van werkweek en weekend. Vrijwel al je gewoonten zijn afgestemd op dit ritme. En ineens is alles anders. De wekker loopt niet meer om 6 uur af, de kinderen hoeven niet meer op tijd naar school, je hebt geen last van medereizigers onderweg naar je werk, enzovoort. De voorspelbaarheid van de herhaling van de wekelijkse routine is ineens weg. Vooral mensen die structuur en regelmaat belangrijk vinden, missen ineens iets en merken dat ze onrustig worden.

Het is alsof je 140 km/uur rijdt en ineens de koppeling intrapt. De motor maakt dan een belachelijk hoog aantal toeren en kan zelfs (letterlijk) over z’n toeren gaan als de weerstand ineens wegvalt. De hele structuur valt ineens weg tijdens de vakantie. Niet alleen dat je ’s morgens alle tijd hebt om te ontbijten, te douchen en aan te kleden, maar ook dat je hele gezin wat langer bij elkaar is dan een weekend. Vakantie is te kort om een nieuw ritme te vinden en te lang om te denken dat het gelukkig weer bijna maandag is. Wat doe je met al die tijd?

Ironisch genoeg zijn het juist vaak de mensen die hun dagelijkse dingen behoorlijk op orde hebben, de mensen die het meeste moeite hebben met veranderingen. Ineens ligt het hele schema door de war. Je zit ineens 24/7 met al je gezinsleden op een andere plek en alleen al het feit dat je geen tijd meer voor jezelf hebt, zoals je dat in je normale schema wel hebt ingebouwd, kan lastig zijn. Net zo goed als ineens teveel tijd voor jezelf hebben. Dat er ineens niets meer van je gevraagd wordt. Dat je niet iets ‘nuttigs’ hoeft te doen en dat dat prima is.

‘Human being’ and ‘human doing’ zijn twee verschillende eigenschappen. Als je ‘zwaartepunt’ ligt bij human doing, waardoor je de betekenis van jezelf in dit leven vooral ervaart door wat je doet of bereikt, loop je een grote kans om last te hebben van vakantiestress. Je ergert je ineens aan je partner of aan je kinderen en je bent vooral bezig met onderzoeken met wat er in de buurt te doen is. En dan heb ik het nog niet eens over het schuldgevoel dat opkomt als je een hele dag ‘niets’ hebt gedaan.

De tip hier is om een half uur te contempleren op “wie bepaalt wat nuttig is”. Wat is het in je dat oordelen heeft over nuttig en onnuttig. Maakt ‘niets doen’ je werkelijk een ‘slecht mens’? Deze contemplatie kun je steeds weer gebruiken op de momenten dat je last hebt van je ‘human doing’. Besef daarbij dat verveling de bijzondere eigenschap heeft dat het aanzet tot creativiteit en innovatie.

Vakantieperikelen (tip 2 van 21)

Vakantie en stress. Het lijkt niet echt bij elkaar te horen, maar de realiteit is anders. Voor veel mensen levert vakantie juist stress op. Zo is vliegen voor veel mensen een aanslag op hun systeem. Niet alleen het vliegen zelf, maar alles wat er omheen zit.

Wat neem je mee? Wat kan in de koffer? Lukt het met alleen handbagage? Check, doublecheck, check en dan toch de schrik om het hart als je niet zeker weet of je je paspoort (of mobiel) wel hebt meegenomen… Belachelijk vroeg je bed uit omdat je drie uur van tevoren op Schiphol wilt zijn. Wachttijden bij de veiligheidscontrole, die extra spannend worden als je toch later bent. Hoe is het verkeer richting de luchthaven, rijden de treinen en zo ja, rijden ze op tijd? Wat is het plan B? En op de luchthaven zelf… wachten… wachten… wachten… Jezelf rot haasten om op tijd te kunnen wachten.

Airport. Vele honderden mensen, vrijwel allemaal gestrest. Eén van de eigenschappen van emoties is dat we ze uitzenden. Letterlijk, zoals wetenschappers recent hebben vastgesteld. Het effect hiervan is identiek als wat er bij paarden, zebra’s of antilopen gebeurt: één dier schrikt ergens van en de hele kudde slaat op hol. Of de angst reëel is of niet, is irrelevant. Airport; waar honderden mensen tegelijkertijd hun stress, frustratie, opwinding, onzekerheid en angst lopen te emaneren: een emotionele vuilnisbelt. Zelfs als je ontspannen aankomt, is het nog behoorlijk lastig om niet geraakt te worden door de emotionele incontinentie van anderen.

“Als je in de regen loopt, dan word je nat” De sfeer op een luchthaven kun je niet veranderen. Je eraan ergeren of er iets van vinden, lost het ook niet op. Vooral is het belangrijk om te weten dat een luchthaven een emotionele vuilnisbelt is, zoals je kunt vaststellen dat het regent. Je mag er op rekenen dat de onrust van anderen een effect gaat hebben in hoe jij je voelt. Als je dat opmerkt is dat volkomen natuurlijk en normaal.

De tip is om alert te zijn op een verandering in je gevoel en er nieuwsgierig naar te zijn. Niet het gevoel niet willen hebben, onderdrukken of ertegen vechten. Stress is een reactie uit het instinctieve systeem. Deze stress opmerken betekent niets anders dan dat je systeem dus prima functioneert. Nieuwsgierigheid is je paraplu; het zorgt ervoor dat je die delen van je hersenen activeert waardoor je een keuze kunt maken in je reactie. Gebruik ‘airport’ om te onderzoeken wat jouw stressreacties zijn. Waar voel je verandering in spierspanning? Hoe voelt je zonnevlecht? Welke bewegingen maak je die niet nodig zijn? Wat doen je handen? Je schouders? Je benen? Welke gedachten worden opgeroepen? Je zult stress wel opmerken, maar niet gestrest reageren of doen.

Vliegangst is een ander verhaal. Als je daar last van hebt, raad ik je aan om een cursus Counting te volgen. Stuur een pb of mail voor een afspraak.

Vakantieperikelen (tip 1 van21)

Juist de vakantieperiode levert voor de meeste mensen nog meer stress op dan ze normaal gesproken al hebben. Wat bijvoorbeeld van ‘mijn bureau leegmaken voor ik weg ga’. Natuurlijk, het geeft een fijn gevoel als er geen losse eindjes zijn; als je ‘de zaak’ goed hebt overgedragen en met een gerust gevoel een paar weken weg kunt. Maar als dat betekent dat je twee weken stress hebt om twee weken geen stress te hoeven hebben, dan is het resultaat per saldo negatief.

“Neem drie weken vakantie, want in de derde week rust je pas uit”, was dan ook de ‘fantastische tip’ die ik vandaag las. Dom, dom, dom, denk ik dan. Al je vakantie nodig hebt om op te laden of bij te komen, loop je al behoorlijk achter de feiten aan. Het betekent dat je gestrest op weg gaat. Stress heeft onder andere tot gevolg dat je ‘heldere denken’ uitgeschakeld is ten faveure van je automatische denken. Dat automatische denken kan dan zeer functioneel zijn voor allerlei routinehandelingen, maar vakantie is juist geen routine. Alles is anders, waardoor je juist dan je heldere denken nodig hebt. De kans dat er op vakantie dan dingen fout gaan, is dan al eigenlijk geen kans meer maar een waarschijnlijkheid.

De tip is dan ook om uitgerust op vakantie te gaan. Neem eerst een week om je normale routine te ontwennen. Zeker als je een gezin hebt is het belangrijk om thuis te kalibreren, plannen te maken en voorpret te hebben.

Vanaf 3 juli, drie weken iedere dag een stresstip. Heb je meer dan alleen een tip nodig? Stuur een mail, pb, bericht of bel.

we live our lives by meaning

‘Although we do not realize it necessarily, we live our lives by meaning’ (Maurice Nicoll)

Als je iets meemaakt waardoor je omstandigheden ineens veranderen, kun je een tweedeling maken in ‘voor’ en ‘na’. Voordat je carrière maakte, voordat je kinderen kreeg, voordat je…. (vul maar in). Iedere verandering in je omstandigheden betekent een verandering in ‘meaning’, in wat je belangrijk, betekenisvol, waardevol en zinvol vindt. Met inbegrip van de beleving van je eigen ‘meaning’. Minder bekend is dat deze veranderingen van ‘meaning’ ook een natuurlijk proces volgen: het proces van levensfasen. De meest belangrijke fase begint zo rond het 49ste jaar.

Vrijwel iedereen merkt het zo rond zijn 49ste. Er verandert iets in de beleving van ‘ik’ en de wereld. De buitenwereld lijkt z’n glans te verliezen. Je hebt steeds minder zin om naar verjaardagen of feestjes te gaan. Je carrière is op z’n hoogtepunt, je kinderen zijn aan t studeren en hebben (behalve geld, mag ik je auto lenen en mag ik mijn vuile was hier neer gooien) ook niet zoveel meer van je nodig. Het is een fase waarin je je gaat afvragen waar je leven nou echt over gaat. Steeds vaker ben je bezig met vragen over de zin en betekenis van het leven in z’n algemeenheid en dat van jezelf ik het bijzonder. En met de bekende vraag waar je maar geen antwoord op kunt vinden: ‘wat nu?’
Zo rond je 49ste merk je dat je ‘waardepakket’ verandert. Wat ‘vroeger’ belangrijk was, wordt triviaal. Je lichaam verandert, je kunt niet meer ongestraft een nacht doorhalen, je conditie en lenigheid nemen af en er groeien ineens haren op plekken waar je ze nooit eerder hebt gezien. Het besef van je eigen sterfelijkheid wordt groter, veelal geactiveerd door het verlies van een dierbare (zeker als dat een leeftijdgenoot is). De meest wezenlijke verandering is dat wat er zich om je heen afspeelt in de buitenwereld steeds minder belangrijk lijkt en dat wat er zich in jou afspeelt, in je binnenwereld, steeds belangrijker wordt.

Het lastige is dat de gewoonten die je de afgelopen 50 jaar hebt aangeleerd, gewoon doorgaan. Je ziet jezelf dingen doen terwijl die steeds minder waarde meer voor je hebben. De waarde en betekenis van de dingen en mensen in je omgeving verandert, vriendschappen gaan uit als een nachtkaars. Je waarden zijn aan ’t schuiven, maar je gewoonten belemmeren het zicht er op. Nieuwe waarden en oude gewoonten gaan slecht samen, wat als eerste te merken is aan een onduidbaar ongenoegen. Frustratie, ergernis en stress nemen toe, zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor is.
Vrijwel alles dat iemand de eerste 50 jaar van z’n leven doet, heeft te maken met het effectief kunnen omgaan met de buitenwereld. Het aanleren van talloze vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling is gericht op het adequaat omgaan met de levensomstandigheden. De plattegrond en werking van die ‘buitenwereld’ is wel bekend, en is gebaseerd op de Newtoniaanse natuurkunde van actie en reactie, van oorzaak en gevolg. Best logisch.

Maar ‘waarde’, is niet logisch. Waarde is subjectief en variabel. Wat vandaag belangrijk is, kan morgen triviaal zijn. Je gewoonten waren adequaat voor de waarden die je had, niet voor de waarden die nu opkomen. Waar ontleen je je waarde aan als je je waarde niet meer kunt relateren aan de waarde die de buitenwereld aan je toekent? Wat geeft werkelijk betekenis aan jezelf en aan je leven?
Bij 50 begint het leven… Lekker dan. Goed beschouwd ben je als 50-er net zo onbeholpen in je binnenwereld als dat je 50 jaar geleden in de buitenwereld was. Afhankelijk van anderen voor je voedsel, warmte en veiligheid en geen idee hoe de wereld om je heen in elkaar zat. Welkom terug, aan de rand van je binnenwereld. Een nieuwe periode van leren, maar nu over jezelf.

Veranderingen in je leven en van levensfase zijn wezenlijk veranderingen in ‘meaning’. En dat vraagt om bijstelling. Om een update. Als je je doelloos of leeg voelt kan het daarom zinvol zijn jezelf eens af te vragen hoe dit bij jou zit en wat voor jou nu echt belangrijk is. Waar jij je eigen betekenis aan ontleent. En wat nu jouw waarden zijn. Dit geeft richting en helpt nieuwe keuzes te maken. Het geeft inzicht en rust. Eigenlijk moet je het zien als het opnieuw instellen van je innerlijk kompas na je 50ste. Klaar voor nieuwe ontdekkingen en avontuur maar nu in je binnenwereld.

Wat nu? Zoals anderen je wegwijs hebben gemaakt in de buitenwereld, zo kan ik je wegwijs maken in je binnenwereld. Door je aan te geven waar je naar moet kijken, niet naar wat je zou moeten zien. Tijd voor een paar inspirerend gesprekken waardoor je zicht krijgt op hoe ‘zinvulling’ er nu voor jou nu uitziet? Je weet me vast te vinden via foon, app, mail of pb.

de atleet, de wetenschapper en de kunstenaar in je

‘Hoe komen we aan ons karakter?’.
Deze fijne vraag kreeg ik gisteren tijdens een training.

En zo legde ik het uit:

We hebben allemaal een wetenschapper, een atleet en een kunstenaar in ons. Het individuele en unieke karakter dat je hebt is het gevolg van de verhouding tussen deze drie. Ze zijn namelijk niet alle drie even sterk. Bijzonder is dat ze alle drie gebruik maken van een ander hersensysteem, dat ze alle drie volkomen andere verlangens en behoeften hebben en… dat ze elkaar onderling eigenlijk niet kennen. Als een van deze drie de regie voert over wat we willen en doen zijn we er bovendien heilig van overtuigd dat we dat ook werkelijk ‘zijn’ op dat moment. Dit laatste is misschien nog wel het moeilijkste te begrijpen.

Het is je vast wel eens overkomen dat je een bijzonder goede plek hebt gevonden om iets belangrijks te bewaren en je later geen flauw idee meer hebt waar dat was. Of dat je naar de winkel ging en vervolgens thuiskwam met van alles en nog wat, behalve dat waarvoor je deur uitging. Of dat je jezelf heilig hebt voorgenomen om iets te gaan doen en dat vervolgens volkomen vergeet! Dit zijn allemaal voorbeelden die erop duiden dat de wetenschapper, de atleet en de kunstenaar om beurten en ad random de regie voeren over jouw leven en dat er maar weinig onderlinge afstemming is.

Deze afwisseling in persoonlijkheden geeft aan dat we onszelf eigenlijk niet als een geheel kunnen zien maar als een samenstelling van drie figuren die afwisselend de baas zijn. En dat is in het begin een wat onwennig idee omdat we ons ‘ik’ altijd als onveranderlijk hebben beschouwd. Echter, als je jezelf wilt leren kennen en je jezelf vervolgens gaat bestuderen, zul je er al snel achter komen dat er van deze innerlijke verdeeldheid werkelijk sprake is en deze je op allerlei manieren parten speelt. Bij ongeveer alles waarvan je achteraf zei ‘had ik maar…’ stond op dat moment niet de juiste figuur aan het roer.

Een korte kennismaking met de wetenschapper, de atleet en de kunstenaar:

De wetenschapper in je wil kennis van de omgeving. Deze wordt dan ook al snel na de geboorte actief gemaakt en leert onderscheid te maken tussen de verschillende objecten en fenomenen in de omgeving. De wetenschapper wil die omgeving begrijpen, doorgronden en kunnen verklaren. Dominante verlangens zijn dan ook: orde, structuur, overzicht, kennis, willen weten hoe iets werkt. De wetenschapper wil graag verbanden zien. Logica, rede, deductie en analyse horen daarbij.

De atleet in je is gericht op fysieke actie en fysiek welzijn. De atleet wil bewegen, spelen, onderzoeken door ervaring, grenzen verkennen en grenzen verleggen. De atleet wil zich gezond en fit voelen. Dominante verlangens zijn dan ook voeding, uitdaging, seksuele expressie, fysieke integriteit, sport en spel. Discipline, weerstand, kracht, ontspanning en voeding horen bij de verlangens van de atleet.

De kunstenaar in je is de meest complexe. Complex doordat de verlangens van de kunstenaar tegengesteld kunnen lijken. De kunstenaar wil uniek en authentiek zijn, maar ook ergens deel van uitmaken. De kunstenaar wil anderen beroeren maar daar zelf onaangedaan over zijn. De kunstenaar zoekt erkenning maar zal deze ook afwijzen. De kunstenaar is degene met de onvervulde verlangens… de clochard, de dromer, de idealist, de zoeker.

De specifieke mix van deze drie is je karakter. Hierbij zijn dan een aantal mogelijkheden, waarbij er één dominant is en de andere twee ondergeschikt. Zou je ze een letter geven dan zijn de mogelijke combinaties abc, acb, bac, bca, cab en cba. Met nog drie extra mogelijkheden waarbij de twee ondergeschikten even sterk zijn. In totaal zijn er dan 9 mogelijke karaktertypes te onderscheiden.

Een voorbeeld uit eigen keuken:
Bij mij is de atleet dominant: ik ‘moet’ bewegen. Als ik niet kan bewegen, zoals nu door een blessure, wordt mijn atleet chagrijnig. Mijn wetenschapper is duidelijk in dienst van de atleet. Zeker in mijn sportperiode was dat volkomen duidelijk. Ik wilde alles weten van trainingsleer, van voeding en van techniek. Was specialist in het maken van schema’s, trainde 21 keer per week en was vooral bezig met progressie. Op zoek naar mijn grenzen en het verleggen daarvan. En daarna waren het vooral bewegingsoefeningen waar ik me in verdiept heb: chi neng, movements, golf, lange wandelingen, het liefste iedere dag even een uurtje fietsen en eigenlijk liever iets meer. Mijn kunstenaar is (was) het ondergeschoven kind. Bij elkaar genomen is een ‘perfectionistisch trekje’ in mijn karakter dan ook opvallend. Het kan altijd beter, sneller of efficiënter. “Doe het op mijn manier, doe het in één keer goed” en ik kan mijzelf nog steeds vrij gemakkelijk ‘onder discipline zetten’ om een of andere oefening te doen en vol te houden.

Als ik ‘mijn karakter’ als basis neem in relatie tot persoonlijke ontwikkeling, dan kan ik gerust stellen dat de atleet doorgaans op de voorgrond staat en de kunstenaar vrijwel uit beeld is. Als ik dan iets wil verbeteren aan mijzelf, zal ik de grootste progressie kunnen bereiken door mijn kunstenaar meer op de voorgrond te zetten. De zwerver, de bohemien die altijd schuil ging achter de samenwerking tussen de atleet en de wetenschapper. Nog meer fysiek oefenen zal weinig nieuwe ervaringen toevoegen. Mijn verborgen potentieel zit vooral in het verbeteren van het contact maken met mijn gevoel en emoties. Dit inzicht was dan ook de aanleiding om me ruim 15 jaar geleden bezig te gaan houden met ‘mijn kunstenaar’.

Verdergaande persoonlijke ontwikkeling begint dus in de eerste instantie met het leren herkennen van de atleet, de wetenschapper en de kunstenaar in jezelf en hoe deze zich tot elkaar verhouden. Dan je ‘ondergeschoven’ kwaliteit sterker maken. Als bijvoorbeeld je wetenschapper al dominant is, zal meditatie je in verhouding weinig opleveren. Als je eenmaal weet welke hoofdrolspeler bij jou dominant is dan ligt jouw verborgen potentieel vooral in het ontwikkelen van de zwakste van deze drie. In je verborgen potentieel liggen ongekende mogelijkheden besloten die leiden tot een volwaardig leven vol VIBE. Vol veerkracht, inspiratie, balans en energie.

Wil jij meer inzicht krijgen in jezelf en ben je nieuwsgierig hoe dit precies bij jou zit? Stuur dan een pb of een mail.

Call Now Button